ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ସୂଚକାଙ୍କ ତାଲିକାରେ ଭାରତ ତଳେ କାହିଁକି ?

ବିଶ୍ୱାସ କରିବା କଠିନ ଯେ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ଶାନ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଦାନ କରି ଆସିଥିବା ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ପଚିଶଟି ସର୍ବାଧିକ ଅଶାନ୍ତ ଦେଶମାନଙ୍କ ତାଲିକାରେ ସ୍ଥାନିତ । ୧୬୩ଟି ଦେଶରେ ଶାନ୍ତିର ସ୍ଥିତିକୁ ଦର୍ଶାଇ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ ଅଫ ଇକୋନୋମିକ୍ସ ଆଣ୍ଡ ପିସ (ଆଇଇପି) ଦ୍ୱାରା ୨୦୧୯ ମସିହା ପାଇଁ ସଦ୍ୟ ପ୍ରକାଶିତ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ସୂଚକାଙ୍କରେ ଭାରତ ଗତ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ୫ଟି ସ୍ଥାନ ତଳକୁ ଖସି ୧୪୧ତମ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଛି । ଗତ ୧୩ ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ସଂସ୍ଥା ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟକୁ ଆଧାର କରି ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଶାନ୍ତିର ସ୍ଥିତିକୁ ମାପି ଏହି ସୂଚକାଙ୍କ ପ୍ରକାଶ କରି ଆସୁଛି । ଆଇଇପି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏହି ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ସୂଚକାଙ୍କକୁ ଶାନ୍ତିର ସବୁଠାରୁ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ପରିମାପକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ବାହ୍ୟ ସଂଘର୍ଷ, ଘରୋଇ ସଂଘର୍ଷ, କଏଦିଙ୍କ ହାର, ହିଂସାତ୍ମକ ପ୍ରଦର୍ଶନ, ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗତିବିଧି, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ, ହିଂସ୍ର ଅପରାଧ, ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା, ପଡୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ, ଆତ୍ମହତ୍ୟା ହାର, ପୋଲିସ ସଂଖ୍ୟା, ସେନା ସଂଖ୍ୟା, ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ଭଳି ୨୩ଟି ବିଷୟରେ ତଥ୍ୟକୁ ଏକତ୍ର କରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ଏହି ସୂଚକାଙ୍କକୁ ମୋଟାମୋଟି ଯେଉଁ ତିନୋଟି ବିଷୟଗତ ବିଭାଗରେ ରଖାଯାଇଛି ସେଗୁଡିକ ହେଲା ସେହି ଦେଶରେ, (୧) ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତାର ସ୍ତର, (୨) ଜାରିି ରହିଥିବା ଘରୋଇ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂଘର୍ଷର ସୀମା, (୩) ସାମରିକୀକରଣର ମାତ୍ରା ।

ଗତ ଦଶ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱଶାନ୍ତିରେ ୩.୭୮ ପ୍ରତିଶତ ଅବନତି ଘଟିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଗତ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଏ ବର୍ଷ ସ୍ଥିତିରେ ସାମାନ୍ୟ ଉନ୍ନତି ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଛି । ଏ ବର୍ଷ ପ୍ରକାଶିତ ସୂଚକାଙ୍କରେ ୮୬ଟି ଦେଶର ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିଥିିବା ବେଳେ ୭୬ଟି ଦେଶର ଅବନତି ଘଟିଛି । ଏହି ସୂଚକାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ବିଗତ ଦଶ ବର୍ଷ ପରି ଏ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଆଇସଲାଣ୍ଡ ସର୍ବାଧିକ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରର ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିିଛି । ପ୍ରଥମ ପାଞ୍ଚଟି ସ୍ଥାନରେ ରହିଥିବା ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡିକ ହେଲେ ନିଉଜିଲାଣ୍ଡ, ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ, ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଓ ଡେନମାର୍କ । ସର୍ବାଧିକ ଅଶାନ୍ତ ପାଞ୍ଚଟି ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ତାଲିକାରେ ରହିଛନ୍ତି ଆଫଗାନିସ୍ତାନ, ସିରିଆ, ଦକ୍ଷିଣ ସୁଦାନ, ୟେମେନ ଓ ଇରାକ । ଲଗାତାର ଭାବେ ଉନ୍ନତ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଭାରତର ପଡୋଶୀ ଦେଶ ଭୁଟାନ ଏହି ତାଲିକାରେ ପଞ୍ଚଦଶ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିଛି ।

ଶାନ୍ତି ସୂଚକାଙ୍କ ମାପିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ତିନୋଟି ବିଷୟଗତ ବିଭାଗ ମଧ୍ୟରୁ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବିଭାଗ ଓ ଜାରି ରହିଥିବା ସଂଘର୍ଷ ବିଭାଗର ସ୍ଥିତିରେ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଅବନତି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଛି । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ସାମରିକୀକରଣ ବିଭାଗରେ ଉନ୍ନତି ଘଟି ସ୍ଥିତି ଶାନ୍ତି ଅନୁକୁଳ ହୋଇଛି । ଏହି ବିଷୟଗତ ବିଭାଗରେ ଥିବା ୬ଟି ସୂଚକ ମଧ୍ୟରୁ ୪ଟିରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିଛି । ବିଶେଷ କରି ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରତିଶତ ଭାବେ କମ ହେବା, ପ୍ରତି ଲକ୍ଷେ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସେନା ସଂଖ୍ୟା ୪୦୦କୁ ଖସି ଆସିବା ଦ୍ୱାରା ସାମରିକୀକରଣ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ତେବେ ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ୧୭.୭୪ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଡଲାରକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା, ମୁଣ୍ଡପିଛା ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ୨୦୧୭ ଡଲାରରେ ପହଞ୍ଚିବା ଓ ଦେଶ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଆମଦାନୀ ଓ ରପ୍ତାନୀ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇଛି । ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବିଷୟଗତ ବିଭାଗରେ ଥିବା ୧୧ଟି ସୂଚକ ମଧ୍ୟରୁ ୯ଟିରେ ଅବନତି ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆତଙ୍କବାଦ ପ୍ରଭାବ ସୂଚକରେ ସର୍ବାଧିକ ଅବନତି ଘଟିଥିବା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଛି । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଜାରି ରହିଥିବା ସଂଘର୍ଷ ବିଭାଗରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ୬ଟି ସୂଚକରେ ଅବନତି ଘଟିଥିଲେ ବି ଅଧିକାଂଶ ଦେଶରେ ହିଂସା ଜନିତ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ତେବେ ରିପୋର୍ଟରେ ସକାରାତ୍ମକ ଶାନ୍ତିି (ପଜିଟିଭ ପିସ୍)ର ବିକାଶ ଉପରେ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି, କାରଣ ଏହା ଗୋଟିଏ ଦେଶର ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶର ପଥ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବା ସହ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହିଂସା ରୋକିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

       

ଉପରୋକ୍ତ ତିନୋଟି ବିଷୟଗତ ବିଭାଗ ମଧ୍ୟରୁ ଜାରି ରହିଥିବା ଘରୋଇ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସଂଘର୍ଷ ବିଭାଗରେ ଭାରତ ୧୪୯ତମ ସ୍ଥାନରେ ରହି ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ୧୫ଟି ଆଶାନ୍ତ ଦେଶର ତାଲିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ସେହିପରି ସାମରିକୀକରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ୧୫୨ତମ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଭାରତର ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ୬୬୫୦ କୋଟି ଡଲାର (କ୍ରୟଶକ୍ତି ସମତୁଲତା ବା ପରଚେଜିଙ୍ଗ ପାଓ୍ଵାର ପାରିଟି ଆଧାରରେ) ଯାହା ରୁଷିଆ, ଜର୍ମାନୀ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ବ୍ରିଟେନ ଭଳି ଅନେକ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ତୁଳନାରେ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ । ବସ୍ତୁତଃ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେରିକା, ଚୀନ ଓ ସାଉଦି ଆରବ ପଛକୁ ଭାରତ ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି । ଅବଶ୍ୟ ଭାରତର ମୁଣ୍ଡପିଛା ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ଓ ସାମରିକ ବ୍ୟୟ-ଜିଡିପିର ପ୍ରତିଶତ ଅନ୍ୟ ଅନେକ ଦେଶ ତୁଳନାରେ କମ । ସାମାଜିିକ ସୁରକ୍ଷା ଓ ନିରାପତ୍ତା ବିଷୟଗତ ବିଭାଗରେ ଭାରତର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭଲ ଓ ଏହା ୬୧ତମ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି । ଏହି ବିଭାଗରେ ଉନ୍ନତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ହୋଇ ନଥିଲେ ହୁଏତ ବିଶ୍ୱ ଶାନ୍ତି ସୂଚକାଙ୍କରେ ଭାରତର ସ୍ଥାନ ଆହୁରି ତଳକୁ ଖସି ଯାଇଥାନ୍ତା । ଗତ ଦଶ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବାଧିକ ୨୫ଟି ଅଶାନ୍ତ ଦେଶରେ ହିଂସା ଅଧିକ ହୋଇ ଅଶାନ୍ତିର ହାର ୧୧.୮ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ବେଳେ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ହିଂସା ଓ ଅଶାନ୍ତିର ହାର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି ।

ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ହିଂସା ଓ ଅଶାନ୍ତ ପରିବେଶ ଯୋଗୁ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଯେଉଁ କୁପ୍ରଭାବ ପଡିଛି ତାର ପରିମାଣ ୧୪.୧ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଡଲାର ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି । ଏହା ସାରା ବିଶ୍ୱର ସମଗ୍ର ଅର୍ଥନୈତିକ ଗତିବିଧିର ୧୧.୨୭ ପ୍ରତିଶତ ଅର୍ଥାତ ମୁଣ୍ଡ ପିଛା ପ୍ରାୟ ୧୮୫୩ ଡଲାର । ବିଶ୍ୱ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ଅଧେ ଲୋକ ମୁଣ୍ଡପିଛା ଦିନକୁ ଅଢେଇ ଡଲାର ବା ବର୍ଷକୁ ୯୧୨ ଡଲାର ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସମର୍ଥ ହୋଇ ପାରୁ ନଥିବା ବେଳେ ହିଂସା ଓ ଅଶାନ୍ତ ପରିବେଶ ଯୋଗୁ ମୁଣ୍ଡପିଛା ତାର ଦୁଇ ଗୁଣ ଅର୍ଥ ଅପଚୟ ହେବା ବାସ୍ତବିକ ଏକ ବିଡମ୍ବନା । ଅବଶ୍ୟ ଖୁସିର କଥା, ଗତ ବର୍ଷ କିଛି ଦେଶରେ ହିଂସା ହ୍ରାସ ପାଇଥିବାରୁ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ତାର କୁପ୍ରଭାବ ପ୍ରାୟ ୩.୩ ପ୍ରତିଶତ କମିିିଛି ।  ତେବେ ହିଂସାଜନିତ ଅର୍ଥନୈତିକ କୁପ୍ରଭାବର ଆକଳନ କରାଯାଇଥିବା ପରିମାଣର ପ୍ରାୟ ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ସାମରିକ ବ୍ୟୟ ଯୋଗୁ ହେଉଥିବା ବେଳେ, ପୋଲିସ, ବିଚାର ବିଭାଗ ଓ ଜେଲ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭଳି ଘରୋଇ ସୁରକ୍ଷା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେଉଥିବା ବ୍ୟୟ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୩୨ ଭାଗ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛି । ଏହି ତାଲିକାରେ ହତ୍ୟା, ଆତ୍ମହତ୍ୟା, ହିଂସ୍ର ଅପରାଧ, ସଶସ୍ତ୍ର ସଂଘର୍ଷ ଭଳି କାରଣଗୁଡିକ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ହିଂସାର ପଡୁଥିବା ପ୍ରଭାବକୁ ଭିତ୍ତି କରି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ତାଲିକାରେ ଭାରତ ୧୦୮ତମ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି । ହିଂସା ଓ ଅଶାନ୍ତି ଯୋଗୁ ଗତ ବର୍ଷ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରାୟ ୮୫,୨୬୦ କୋଟି ଡଲାର (କ୍ରୟଶକ୍ତି ସମତୁଲତା ଆଧାରରେ) କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ହୋଇଛି, ଯାହା ମୁଣ୍ଡପିଛା ୩୬୭ ଡଲାର ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଦେଶର ମୋଟ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦର ପ୍ରାୟ ୫ ପ୍ରତିଶତ । ହୁଏତ ଏହି ରାଶି ଅନେକ ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର ହୋଇ ପାରିଥାନ୍ତା ।

ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଭାରତ ଅଶାନ୍ତ ଦେଶସମୂହର ତାଲିକାରେ ରହିବା ବାସ୍ତବିକ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ପାଇଁ ଲଜ୍ଜାର ବିଷୟ । ପାକିସ୍ତାନ ସହ ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ, ଚୀନ ଆଡୁ ମୁଣ୍ଡବ୍ୟଥା, କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟା, ଆତଙ୍କବାଦୀ ସମସ୍ୟା, ମାଓବାଦୀ ସମସ୍ୟା, ଧର୍ମ ଓ ଜାତିଗତ କାରଣରୁ ଉପୁଜୁଥିବା ହିଂସା ଭଳି ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଭାରତ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ହିଂସା ଓ ଅଶାନ୍ତିର ଶିକାର ହୋଇ ଆସିଛି । ତାକୁ ପ୍ରଶମିତ କରି ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଯେ କୌଣସି ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବଡ ଆହ୍ୱାନ । ତେବେ ଦେଶକୁ ଆଗ ଧାଡିର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଓ ଘରୋଇ ସୁରକ୍ଷା ସହ ସାଲିସ ନକରି ସେହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେଉଥିବା ବ୍ୟୟକୁ କିପରି କମ କରି ହେବ ସେ ଦିଗରେ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ହେବ । ଅଳ୍ପ କେତେକ ଯୁଦ୍ଧାକାଂକ୍ଷୀ ଦେଶକୁ ବାଦ ଦେଲେ ବିଶ୍ୱର ଅଧିକାଂଶ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯଦି ସେମାନଙ୍କ ସାମରିକ ବ୍ୟୟକୁ ଯଥେଷ୍ଟ କମ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି, ତେବେ ଭାରତ ବା କାହିଁକି ନ ପାରିବ । ସେଥିପାଇଁ ଲୋକଙ୍କୁ ହିଂସା ଓ ଯୁଦ୍ଧମନସ୍କତା ପରିହାର କରି ଶାନ୍ତିକାମୀ ହେବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାକୁ ହେବ । ତାଛଡା ମାନବ ସଭ୍ୟତା ତିଷ୍ଠିି ରହିବା ପାଇଁ ଶାନ୍ତି ହିଁ ପ୍ରାକ୍-ସର୍ତ୍ତ । ବୁଦ୍ଧ, ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଦେଶରେ ଯଦି ଲୋକେ ଶାନ୍ତି ଓ ଅହିଂସା ପାଇଁ ସ୍ୱର ନ ଉଠାଇବେ, ତାହାହେଲେ ଆମେ ହୁଏତ ଦେଶର ଆତ୍ମାକୁ ଚିହ୍ନିବାରେ ଭୁଲ କରିବା ଓ ଫଳସ୍ୱରୂପ ଆମକୁ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଅନେକ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡିପାରେ ।

Published in Sambad on July 29, 2019